Извадок од романот „На враќање“ на Фросина Пармаковска.

Само неколку минути откако влеговме, додека лежев на креветот сосе сѐ на мене сосем исцрпен, без никаква моќ да создадам некој концепт за излез, Стојанче ми се јави дека некој од нашето кобме, на влезот покажал температура и директно го спровеле на Инфективна. И ми се жалеше дека ние сме колатерална штета, не само зашто нѐ ставиле во ризик со повеќе луѓе во комбето, туку и затоа што нѐ држат затворени, па од околу вртејќи, велејќи дека сум човек што има многу контакти, човек што може и на медиумите да им пише и да му се даде некое значење, ме праша дали можам да свртам негде. За да излеземе од таму. Нормално, ќе бидеме во изолација две недели, само да си одиме дома. Можев ли да свртам некаде? Во моментот кога знаев дека ни дома не можам да свртам, со цел очај што ми произлегуваше од таа претпоставка, знаев дека и никаде на друго место не може да се сврти, нема попуштање и прогледување низ прсти, треба да се помириме. А и немав волја… други мисли ми тежеа во главата.

Бев уморен. Бев толку уморен што мислев дека кога ќе затворам очи ќе умрам. Но не умрев. Лежев и илјада пати мислев дали да ѝ се јавам на Ирина и илјада пати се премислував – ние требаше да се видиме и таа требаше да го види целото покајување во моите очи и крвта што тече од моето срце. Не се јавив, заспав.

Ноќ прва. Зошто не ми се јави таа? Знаеше дека патувам. Можеби не знаела кога се враќам. Можеби заборавила. Можеби навистина ставила крај, а јас додека бев восхитен од моите летачки килими не го забележав тоа.

Сонувам како се шетам со Андреј за рака, по улицата што веќе и тој ја знае, до куќата на баба ми. И ја нема розовата куќа во сонот, како таа да не постои и нашата цел нема никаква врска со неа. Сакам само да му ја покажам куќата на баба ми и дедо ми на кој едвај се сеќавам. Не знам зошто сум одбрал да го правам тоа во темница. Одиме кон куќата и гледам дека, иако не би требало, таа свети. Се доближуваме со Андреј до прозорецот со носевите и тоа што го гледаме, него не го плаши затоа што не ги знае луѓето, но мене целата коса ми побелува од страв. Ги гледам сосем јасно дедо ми и баба ми како си вечераат, си зборуваат, се смеат и сѐ прават како да се живи и јасно ги гледам нивните лица, а знам дека се одамна умрени, не знам во сонот дека е сон, како што честопати ми се случува, туку мислам дека тоа е вистина. Одеднаш, баба ми нѐ погледнува и нѐ покажува на дедо ми додека јас премрзувам од страв. Дали да ги пуштиме? – го прашува баба ми дедо ми. Не, не, рано им е – одговара тој. И целиот тој миг на страв и незивесност го окончува баба ми која многу сака да нѐ види и му вели: Сепак, ќе ги пуштам. Во тој момент, мене стравот ми преоѓа во ужасен уплав и ми работи силно како што ми работи и инстинктот за преживување и татковскиот инстинкт и сознанието за сите легенди кога умрените повикале некој човек за да го земат засекогаш. Го грабнувам Андреј в раце и почнувам да трчам и да викам едно големо и гласно Неееееееееееееееееее и ја поминувам патеката во дворот до уличката и целата таа се претвора во кал која проголтува, но јас додека тонам, го држам Андреј над површината сѐ уште безбеден, но не знам колку, не знам до кога. Се будам.

Ме разбуди тропањето на вратата. Според куќниот ред, вратата не смее да се отвора освен кога некој тропа. А тропа или доктор или доставата на храна и секогаш со нив полицаец. Сите се во скафандери. Отворив и видов двајца цели во бели скафандери и поим немав кој е кој, ама брзо сфатив, кога едниот го извади апаратчето. Температурата ми беше добра. Не знам дали беше некој краток момент на очај, откако мислев дека сум се помирил со ситуацијата, или мала нерационална надеж, ама почнав да ги молам да ме пуштат дома, убедувајќи ги дека ги имам сите услови, дека имам земено стан под кирија, нема да одам кај моето семејство, нормално, нема да излегувам, само да си одам, нема потреба да бидам на товар на државата. Тие утешно ми се изнасмеаја и ми рекоа да си уживам петнаесет дена. Јас пак упорен, ги прашував дали може со некој нивни надреден да преговарам за да се тестирам за да ме пуштат во самоизолација, но тогаш, едниот построго ми одговори дека треба да се помирам, следните две недели ќе бидам таму, да си најдам занимација. Се обиде да ме посоветува да го сфатам тоа како годишен одмор на сметка на државата. Надежта што во каков-таков облик накратко ми се појави, токму во тој момент засекогаш ми пропадна.

И токму во тој момент, сѐ се претвори во една низа од слики, соништа и реалност со површина од десетина квадрати, сѐ се стопи во едно, во една мисла полна неизвесност и еден копнеж по реалност која не беше ниту физички далеку ниту, пак, беше егзотична.

Ден, некој во почетокот, ми се јави Ирина и долго размислував пред да ѝ одговорам. Не сакав вака, најверојатно некаде нешто чула, сигурно дознала, но не сакав вака да се покајам, во краток телефонски разговор како и сите последни, во кои таа беше значително и оправдано резервирана. Заѕвони и втор пат и почнав да стравувам да не е нешто лошо, да не му е нешто на Андреј.

„Што правиш?“

„Ништо, еве, како сте вие?“

„Јас морам да излезам на два-три саати до работа, можеш да го земеш Андреј кај тебе? Тука си, така?“

Ми треба долга долга воздишка и уште неколку секунди да си го згрчам гласот кој ќе попушти, а не сакам да попушти сега.

„Ирина… јас сум во карантин. Во државен“.

Долга тишина. Почнува срцето да ми чука како при убава возбуда. Долгата тишина мора да биде знак дека и нејзе ѝ падна исто толку тешко колку мене. А ако ѝ падна исто толку тешко колку мене, тоа е добар знак. Тишината значеше дека и таа си го прибира гласот за да не забележам.

„До тебе ли е Андреј?“

„Во соба е, на компјутер. Има час. Побарај го на неговиот телефон за едно саат-два… И издржи, знам дека мора да ти паѓа тешко тоа што си таму. Ќе се снајдам за Андреј, ќе им го однесам на моите… па ти, јави ако нешто ти треба“.

Јави ако нешто ти треба. Јави ако нешто ти треба… Во тој момент, и покрај ладниот суров глас на Ирина, паузата во тишината и Јави ако нешто ти треба ми даде крилја: се протнав низ прозорецот и покрај тоа што се отвораше само на кипање, летав над празниот град длабоко потонат во своите домови и полицискиот час. Никој не ме гледаше, но го прелетав Градскиот трговски центар и Триумфалната порта над кој пробав да го видам бројчаникот, но не успеав, па прелетав над Жена-парк и над ЗОИЛ, речиси со мижење продолжив право над улицата добро знаејќи каде точно благо се завива, прелетав над кафеанчето каде што некогаш сам си седнував на телешка чорба и уште само десетина згради, неколку мали паркчиња, училиштето и двете банки, едно свртување лево над малата тесна уличка за да слетам дома. Без тешко дишење во градите и без никакви колебања и калкулации, без да ѕвонам, само ја отворив вратата, ги снемав крилјата и си влегов како да ме немало само неколку часа. Андреј ми се фрла в прегратка, но одам со него до Ирина и сите сме гушнати заедно како на онаа предновогодишна замрзната слика. Во следниот момент, Андреј е толку среќен што не знае што со себе и почнува да скока, да вика правејќи крукчиња околу нас. Јави ако нешто ти треба, го држам сето тоа уште многу време, одбивам да ги отворам очите, тропна вратата, но јас слушам само како Андреј тропа додека растрчува меѓу нас и насекаде низ станот и затоа што никогаш не е немирен, му дозволувам да трча, иако знам дека тоа го слушаат соседите.

Кога престана тропањето на вратата, тогаш и Андреј престанува да трча по паркетот, па седнуваме тројцата да играме монопол, Андреј сакаше да игра монопол, како да е од некои други времиња и, иако ни е понекогаш долго и здодевно, му дозволуваме затоа што така тој сака. Но, повторно натрапникот што тропаше на вратата сака да ми ја одземе таа слика со тоа што почнува да ѕвони телефонот од рецепција, а јас пак наоѓам начин да го внесам и тој звук во мојата слика. Додека играме монопол, во позадина, на телевизорот оди најлошиот квиз со водителката што најлошо се облекува и најлошо зборува, чат-пат служејќи се со телефонот како дел од најлошиот концепт, и ѕвони ѕвони ѕвони сѐ додека не прекине, кога го исклучувам телевизорот и сите се фокусираме на играта. Баш во моментот кога Андреј е најсреќен затоа што има најголеми купчиња пари, земајќи сѐ повеќе и повеќе хотели насекаде низ светот, а ние само се гориме стапнувајќи на неговите полиња, повторно тропна вратата, но овој пат не можам да го проектирам звукот во нашата слика затоа што тропањето е многу посилно отколку звукот што го прави Андреј додека трча по паркетот и плус е проследено со машки глас кој го довикува моето име и презиме и бара да му отворам. Отворам. Температура.

„Колку?“, прашав обидувајќи се да ги гледам низ половина поглед за да задржам барем половина од сликата што до пред еден миг ја имав.

Тие се шушкаат меѓу себе. Тројца се во скафандери. Еден, со апаратчето за мерење знам дека е доктор и другите двајца за кои претпоставувам дека се полицајци. Извади уште едно апаратче и  го повтори процесот.

„37,8“, одговори без утринската насмевка.

„Треба ли да се исплашам сега?“

„Сега не, но ќе Ве провериме за два часа. Ако се качи на 38 мораме да се јавиме на Инфективна“.

„Што значи тоа?“

„Тоа значи дека ќе дојдат колегите и ќе Ве спроведат таму. А таму ќе Ве тестираат“.

Лошо. Ја губам и половината од мојата слика.

„Чувствувате ли некакви промени?“

Чувствувам. Длабоко се каам. Никогаш не требаше да заминам од нашиот стан. Кој ѓавол ми ги покажа летачките килими, па јас сосем безумно, без ниту еднаш да размислам, ниту еднаш длабоко во мене да погледнам, тргнав на нив како ништо поубаво од тоа на светот да нема. Чувствувам. Се чувствувам глупав. Најголем будала. И ми е срам. Ах, колку ми е срам само кога ќе помислам дури и на мал дел од сето тоа за коешто сонував. Чувствувам беда внатре, може ли да ми помогнете да исчезне тоа?

„Не чувствувам никакви промени“.

„Болки во грлото?“

„Не“.

„Болки во градите?“

„Не“.

„Краток здив?“

„Не“.

„Кашлица?“

„Не“.

„Добро, слушајте сега: ако имате каква било промена, ѕвонете на 0 на рецепција. А за два часа, ќе Ви направиме уште една проверка“.

„Во ред, Ви благодарам“.

Два часа и уште колку денови? Не можев ништо да си замислам тие два часа, да си создадам слика што ќе ме оддели од моменталниот ужас, ниту ликот на Андреј не можев да го најдам, како да ми бегаше низ вода. Почнав да се занимавам со практични работи, како подзачистување на прашината, прередување на работите во собата додека го слушав последниот прес од пред неколку часа и се прашував што е со четворосложното акцентирање на министерот и на сите министри и останати политичари и одеднаш, престанав да ги примам неговите реченици, смислата и пораката што требаше да ја пратат и само ми се редеа тие толку несреќно изговорени зборови: тЕстовите, клИниката, дРжавните, одржУвањето, мАсовното, мАтичните, пОзитивни, нЕгативни, пандЕмијата, изолАцијата, здрАвствениот, минИстерството, внАтрешните, пОтребите и си мислев дали човек мора да вежба за сосем без утка да ги кажува така. Време ли е за правоговор во вакви лоши времиња?

Ми заѕвони Стојанче и, иако е карантин, информациите се шират со истата брзина како во која било зграда, фирма, училиште, селце, улица и кој било град во нашата земја. Освен тоа, тој уште во автобусот си размени контакти со сите луѓе со кои се затекнавме на граница, дури и направиле група за да можат сите полесно меѓусебно да комуницираат. Не знам како, можеби самиот начул преку вратата и дознал за температурата и, освен загрижениот тон, му ја чувствувам истата, добро позната вознемиреност со која, овој пат почнува да ми ги поставува прашањата што пред малку ми ги поставуваше докторот, и неколку дополнителни, обидувајќи се, ни помалку ни повеќе, да ми направи епидемиолошка анкета, за тие два-три дена што ги поминавме во Истанбул и средбите што ги имав. Одеднаш сѐ ми стана неиздржливо смешно и мошне нереално, особено епидемиолошката анкета на Стојанче и почнав, без никаква задршка неконтролирано да се смеам. Онака, како човек на кој несмасно му паднал компасот во најголемите морски длабочини и нема што друго да направи освен да се оддаде на смеа – да ја резимира во главата целата среќа во животот, но и сите безболни глупости коишто ги направил, особено во младоста, како последен начин да се утеши и како оружје против стравот кој во секој момент ќе се појави и ќе надојде моќно како ураган. Знаев дека е хистерија и дека допрва ќе влегувам во состојби што драстично меѓу себе ќе се разликуваат и динамично ќе си ги менуваат своите места, но токму тогаш, гајле ми беше за сѐ, дотолку што ако почнеше хотелот да се урива, најверојатно немаше ни да се поместам од столчето на кое седев ниту, пак, ќе престанев да се смеам. Можеби единствено ќе се поднаместев во позиција во која поубаво и поцелосно ќе ја гледав катастрофата. Тоа траеше колку една секунда што се состои од часови во кои ми дојде и уште една слика, како се руши нашата зграда и како никогаш нема да стигнам дома или ќе стигнам кога сѐ таму, вклучително Андреј и Ирина, ќе биде пепел и прав и почнав неутешно да плачам. Немаше никој, никој не ме гледаше, можев да ги исплачам сите тие ужасни слики што ми доаѓаа и моето шишенце што го скршив кога заминав.

Како дете кое откако ќе се умори од липање и трескање на главата, почна сѐ да ми се спушта надолу, како бран што, доближувајќи се до брегот, ја губи силата.

Сакав да спијам и да се разбудам денот кога ќе треба да заминам.

Сакав да пијам пиво континуирано додека не заминам. Да пијам толку многу што ќе можам сѐ да заборавам и да се најдам во некој друг свет и друго време каде што ниту најмал знак и никакво сеќавање на ова нема повеќе да има.

Сакав да заминам, само тоа сакав, да си одам дома.