Од збирката раскази „Неми филмови“ на Димитар Димоски.

Во средата, на Бадник, се разбудив под чудни околности.

– Ајде, време е – бревтајќи свика татко ми додека го влечеше стариот тежок јорган распослан врз мене.

– Од тежината на јорганот ме болат коските – се пожалив.

Пред неколку денови ми беше соопштил дека денес ќе се селиме во новиот стан и конечно ќе бидеме дома. Како и секој друг припадник на нашата суеверна фамилија, го избра денот среда, божем нашите животи од овој миг ќе станат среќни. Не обрнав внимание на неговите зборови кога го кажа тоа и будејќи се поради ненајавениот студ во мојот кревет, ме збуни начинот на кој собата беше празна.

Татко ми, во својата искрена налудничавост, не само што ми го зеде јорганот, туку ги прибрал четката за заби, кремот за лице, зелените чорапи со точки од вчера и малечката фотографија од мене како апсолвент. За чудо, на комодата до креветот останала книгата од Давид Албахари и неколку рекламни материјали за бела техника.

Тресејќи се од студ, вртев кругови околу станот за да се стоплам и да откријам што се случило од претходната вечер до сега. Мајка ми, наместо добра ноќ, имаше навика да вели убаво да си поминеш, поистоветувајќи го сонот со некое далечно, мистично патување на сонувачот преку планините и океаните на светот. Сѐ беше празно и чисто, како човек да не стапнал тука во изминатите две години откако дојдовме. Дури и сликата од Спасе Куноски над каучот во дневната соба беше наведната онака како што ја најдовме кога се вселивме.

Додека ги поднаместував прекрпените пижами, татко ми одново влета во собата. Го прашав каде се моите работи, четката за заби, часовникот, восокот за коса, а тој како да помина низ мене.

– Каде е мама? Како ја однесовте во станот?

Тој ги истражуваше темните агли на плакарите во случај да открие заборавено копче за шиење или метални пари, но нешто како да му го одвлече вниманието, можеби моето настојчиво однесување или загубен предмет. Зјапаше низ прозорецот, а надвор немаше ништо.

– Ја кренавме со брат ти, беше малку тешко, но ја однесовме со лифтот и веќе е дома. Уште ти се чекаш.

Мајка ми веќе долго време боледуваше неподвижна и единствената прошетка ѝ беше до тоалетот и назад. Неколку денови претходно, еден пријател ми овозможи на користење инвалидска количка од Црвен крст, токму со цел да ја пренесам мама од едно до друго место, без да се напрегаме.

– Нели се договоривме да ја пренесеме со количка? – изреагирав налутено, затоа што не сакав да оставам лош впечаток на пријателот што навистина ми се најде. – Количката е договорена за денес попладне.

– Речи им дека не ти треба повеќе.

Некако го убедив да ми ја донесе облеката, па се облеков според можностите. Фармерките ми ги даде без ремен и мораше да ги држам рацете в џеб за да не ми паднат, но во ред е, си помислив, кај и да е и јас ќе се приберам дома.

Се упатив кон Црвен крст, а во меѓувреме му се јавив на брат ми да дојде со колата за да ја земеме инвалидската количка. Се пресрамив кога влеговме внатре. Идејата да излажам дека сè уште ми треба инвалидска количка за да не испадне дека сум неорганизиран и неодговорен, ме правеше да се чувствувам бедно. Таму ме пречекаа како што е редот, со малку тага и ментол бонбони. Некој од вработените ме однесе до подрумот, набрзина исчисти една количка со дупнати гуми и ми ја подаде. Му реков дека ќе ја вратам до вечер.

– Ако ви треба на подолг период, земете ја – беше љубезен.

Кога ја натоваривме количката на задните седишта, му реков на брат ми да вози некаде подалеку од градот.

– Не сакам некој да помисли дека сме несериозни со ваква работа, изгледа нехумано, ама имав збор, ми беше договорена работава – му реков обидувајќи да се оправдам пред некој друг или пред себеси.

Пиевме кафе во една бензинска пумпа на периферијата од градот и преку прозорецот од колата гледавме во количката. Брат ми ме замоли да го потуркам едно кругче со количката. Додека вртевме кругови околу бензинската пумпа, заврна ситен дожд. Брат ми ме праша:

– Ако знаеш дека утре треба да умреш, за што ќе ти биде најмногу жал?

– Не знам – одговорив тивко. – Можеби дека сè уште не сум го гледал филмот Носталгија. А тебе?

Не рече ништо, само уживаше во нашето бавно возење и во капките врз неговото лице.

– Знаеш што? – продолжи по подолга пауза. – Заборавив да ти кажам. Ги изгубив твоите клучеви од новиот стан.

– Како успеа? – воздивнав простодушно.

– Е, па, така, ги изгубив, но не сум само јас виновен, едноставно се случи. Отпрвин беше просто убаво, малку разговаравме, почнав да ја соблекувам, па истовремено таа мене, и поради тоа што имавме премногу алишта на нас, ми избега паметот и нешто во мене се промени. Почувствував некое глупаво суеверие дека домот сè уште не ни е осветен, а и му немаме дадено живот вдомувајќи се, па во брзање се облековме и избегавме оттаму. Извини бато, ќе се обидам да ги најдам.

Можев да го замислам татко ми со својот поглед исполнет со прекор како се разочарува од мене кога ќе дознае дека немам клучеви од нашиот нов дом и на татковски начин ќе го протолкува тоа како знак дека иднината сè уште не ме заинтересирала.

Ја вративме инвалидската количка, некој од волонтерите ни посака добро здравје и се заблагодаривме. Брат ми замина по клучевите, а јас немав како да се вратам дома. Ги држев фармерките за да не ми паднат по пат и пешачев низ градот додека чекав некаков абер. Единствено ми остана да се сожалувам себеси и да се удавам во патетичноста на сопствениот живот. Однекаде се слушна радиоглас: Денес е шести јануари. Според астролозите, прогласен е за најдепресивниот ден за оваа година.

 Влегов во едно кафуле за да се стоплам со чај и без своја дозвола го изгледав фудбалскиот натпревар меѓу Киево и Џенова. Се играше на каллив терен, се тактизираше претерано и севкупно, стануваше збор за чист мазохизам достоен на незгодите на една Јустина од Маркизот. Потоа шетав долж попреку чаршијата, придружуван од неколку улични кучиња. Повремено се преправав дека разгледувам облека. Си замислував што сè би можел да сторам ако бев дома. На пример, ќе си направев тост или ќе седев на новиот кауч, ќе пиев сок или нешто слично на тоа, ќе гледав телевизија.

Мечтаејќи така, се најдов пред киното. Во еден неуреден агол до билетарницата, имаше објава дека во 20 часот ќе се прикажува филмот Минатата година во Мариенбад, едно чудесно чудно дело од 1961 година во режија на Алан Рене. Додека чекав да ја отворат вратата, случајно открив дека во внатрешниот џеб од јакната, несвесно сум ја зел книгата од Албахари што стоеше на комодата. Прочитав еден краток расказ под уличното светло. Беше тивко, но тишината ја прекина некој уличен поет.

– Тагата е како дожд – рецитираше тој.

– Но дождот е здрав, те тера да растеш – реков.

– И тагата исто – ми одговори и продолжи по патот.

Уживав во проекцијата на филмот. Еден маж се обидува да убеди една мажена жена дека се сретнале и се запознале минатата година во Мариенбад. Таа воопшто нема спомени од него. Се сретнале ли, навистина, минатата година или во некој претходен живот?

Се обидов да се пронајдам себеси во филмот како наивен вљубеник во уметностите и да си го романтизирам животот и таа ноќ надвор, но кога излегов од киносалата, од мене не остана ништо. Чувствував како телото, без моја дозвола, ги исцедило сите телесни течности од себе. Во тој миг, едноставно, сè изгледа залудно.

Некаде пред полноќ се јави брат ми и ми кажа дека ги нашол клучевите. По грешка ги имал ставено на врзопот клучеви од татко ми. Скришум ми ги подаде пред зградата и повторно се извини.

Откако се преселивме во новиот дом, не спијам. Отпрвин тоа беше од среќа, а потоа, едно неразденето утро, мајка ми нè остави сами без да каже дека нешто ја боли. Три ноќи бдеев над неа слушајќи ја машината за перење алишта како се мачи да го испере јодот од нејзината облека. Можеби сега, откако се уплашив дека ќе умре, би го нарекол креветот постела. Три студени ноќи го мерев вдишувањето и издишувањето на нејзината тажна душа и слабиот кркор на исушената снага. Таа ќе ја зафрлеше ногата настрана, или пак, ќе офнеше поради некој притаен сон, а јас, за да останам присебен, мислев на филмот што го гледав во кино.

Пред разденување, со прстите, нежно како да ѝ држам засолниште на свеќата за Величетврток, поминав по нејзиното неизмиено тело. Таа имаше тежина на дете, а од ликот на неа останале само грубите, речиси машки јаболкници, вампирските усни, устата без вилици.

Понекогаш се будеше, но за миг, и ако трепнев или се заѕверев во помодрените раце, ќе го пропуштев нејзиното мигновено тетеравење. Тогаш, таа со поглед бараше нешто што ми се причини дека не е тука – своето претходно, неразболено тело, нашиот минат дом, своите родители закопани во истиот гроб еден врз друг.

Допирајќи ѝ го телото, чувствував спомени од еден дамнешен авторитет, од една куќа со свој сопственик.

– Го гледав Минатата година во Мариенбад – изустив. – Ќе се сеќаваш ли на мене кога ќе те нема?

Втората ноќ беше малку помирна. Со мокар медицински завој ѝ ги навлажнив усните, а таа пропелтечи нешто што не успеав да го слушнам. Потоа со истиот завој, одново намокрен, ѝ ги измив трагите од јод и крв. Нежно поминав по конците на нејзините гради. Триесет на број. Некогаш, помислив, со истите конци ќе ја сошијам мојата уста со онаа на Марија, затоа што сега, пред да се раздени, непрекинато мислам на храмот што го градам од нашите тела – моето, разболеното тело на мајка ми и нејзиното тело од свила.

Сакав да ја прашам гласно, но мајка ми и онака не би ме слушнала, сакав да ја прашам дали едно разболено тело разболува друго, и дали сега, откако преминав од рацете, преку стомакот до половиот орган и исушеното жолтило од еден катетер што редовно го празнам, ќе се разболам и јас и нема да можам со истата сексуалност да ги допрам бедрата на Марија, да поминам по петолинието од бенки на нејзиниот грб, или наједноставно, да се спуштам со устата до нејзиното меѓуножје, како што и правев целиот свој живот до мигот кога го триев гнојот од нозете на мојата мајка, која за миг се разбуди, се прекрсти и рече: „Господ ме чува“, а потоа паѓајќи во сон ме праша каде сум бил цело ова време додека таа спиела.

 Во собата каде што го испушти последниот здив, не отворивме прозорец. Прво влегувам јас, да подишам од нејзиниот воздух, потоа татко ми, па брат ми, и така бескрајно се менуваме и чекаме да ни дојде редот.