Извадок од романот Алма Малер на Сашо Димоски.

ТИТАН

Густав? Густав? Густав!? Густав! Густав!!

Можеш да ги имаш сите имиььа кои постојат, Густав. Можеш да се викаш дури и измислица. Понекогаш помислував дека си производ во настанување, излезен некаде длабоко од мојата фантазија. Ми се чинеше дека твојот талент е само замислена форма на она кое јас сакав да го поседувам и кое никогаш го немав, дека беше причина за љубов. Глупава си, Алма! Неизмерно глупава. Глу-па-ва! Не можеш да бидеш нешто друго. Можеш да бидеш само сенка. Можеш да бидеш неизмерно горда сенка. Гордост и глупост. Глупост и гордост. Проста листа на приоритети. Патам од логореја. Ми вреска главата. Некогаш немам што да кажам, а главата ми вреска. Мора да молчиш, Алма! Мора! Глупава и молчалива Алма Малер. Така треба да ми стои на гробот: Глупава и молчалива Алма Малер, не можеше да умре заради себе, а умираше за сите по малку.

Она мало умирање кое беше само нејзино, Алма не можеше да си го даде. Не можеше да си ја даде слободата. И затоа остана ваква: лоша последица на времето кое никако не запира, времето кое одамна престана да биде нејзин сојузник. Алма Малер која се предаде!

Се предадов, Густав. Одамна се предадов. Сега само преживувам од ден во ден, одамна не живеам. Ништо не ме радува. Ништо не ме растажува. Не постојат нешта кои би ме направиле среќна. Не постојат ни такви луѓе. Кога времето одминува, со него одминуваат и луѓето. Ништо не останува по луѓето, Густав. Остануваат само други луѓе, луѓе кои ги трошат своите денови сеќавајќи се на нив, луѓе кои единствено што ги одржува во живот се некакви фотографии од некои насмеани лица, направени некаде во некакви среќни околности. Јас сум една од нив. Денес помислувам дека единствената голема работа заради која живеам се токму сеќавањата.

Не, Густав. Единствената голема работа заради која живеам се луѓето. Сите мои луге. Ти си, Густав.

Некој се кикоти. Можеби јас се кикотам. Можеби се слушам себеси. Ах, кога би можела да се чујам! Некогаш знаев да се смеам. Додека ти се затвораше во својата кукичка на водата, јас се смеев, трчав насекаде наоколу. Се чувствував како цела Австрија да е под моите нозе. Не, како цел свет да е под моите нозе! И воопшто не ми беше грижа кој управува со светот, бидејќи со твојата музика започнуваше и завршуваше секоја негова страна. Почнуваше да се слушаш. Да одекнуваш. Да те слушам. Станував Алма Малер со големо „М“ и со мало „А“.

Некои луѓе се предодредени да постојат заради некои други луѓе. Како да имаат некаква мисија. Секогаш се ставаат себеси и својата лична сатисфакција на второ место и вложуваат неизмерни сили во некого. Отсекогаш знаев дека ќе биде така, Густав. Јас бев тука само за да можеш ти да бидеш некој повеќе. Неколкумина повеќе, Густав. Без никакви заложби, без никаков долг, без никакво барање. Само да бидам тука. За да може природата да биде до тебе и во тебе. Некои работи никогаш не ги разбрав. Најверојатно затоа што немаа потреба да би дат разбрани. Само ги прифатив како готови факти. Не може сѐ да се знае. Ако се дознае сѐ, магијата ќе престане да постои, па ќе станеме сосема обични.

Би можела да бидам сосема обична. Сосема обична. Само Алма. Сопруга на месар. Да работам во месарницата на својот маж и да колам свињи. Да бидам облеана во крв цел живот. Би немало голема разлика. Крвта на твоите дела е на моите раце. Твоите нерви, твојата емотивна осакатеност, твоите проклети, проклети ноти. Најдобро ќе биде музиката да остане во главата на композиторот. Во тој случај, ќе има многу помал број страдања. Но, светот би бил ништо без уметност. А јас не би била Алма Малер.

Се сеќавам кога те видов првпат. Се вљубив во твојот смешен нос и во твоите очила – преку стаклото го видов своето лице во твоите очи и препознав нешто. Не знам што точно препознав. Отсекогаш сум мразела дефинирање. Знаев дека тоа си ти. Она што треба да си за да бидам јас своја. Своја… Своја? Јас никогаш не бев своја! Немаше нешто што беше само мое. Дури и моите љубовници беа твои. Сите мои денови беа твои. И сѐ уште се твои. Не можам да избегам од тоа. Со текот на годините успеав да направам некаков квалитет од сето тоа, или барем да мислам дека направив квалитет. А што се случи со нас? Дали моето сознание ме однесе во погрешен правец? Станав ли погрешна, Густав? Погрешна, глупава, поранешна Алма Малер? Некоја друга јас која никогаш не ја посакував за себе?

Ништо не може да биде исто кога човек останува сам. А бев сама. И сум сама. По нас, мене ми остана товарот да ја живеам и својата осаменост и својата самотија. Среќавав многу луѓе, но речиси никој од нив не можеше да ја пополни мојата празнина, да ја затне дупката во моите гради. И затоа ги земав твоите партитури в прегратка. Ги земав и танцував со нив. Танцував на сета твоја музика. Со тебе, со партитурите, со тоновите. Танцував со моето само и осамено време. Не сакав никој да ме гледа. Не сакав никого да гледам. Но, морав, Густав! Јас морав да преживеам по нас. Да преживеам и да живеам. По нас, поголемиот дел од товарот стана мој. И сите тие куфери, овие куфери, некои други куфери, мои или нечии. Сите вистини во нив. И сите вистини кои требаше да настанат по нас. По тебе. Вистини кои ме тешеа и кои едновремено ми потврдуваа дека еден ден, кога човек ќе остане сам со себе, ќе мора сам да си го крене товарот. Сосема сам. Без никаква помош. Единствената работа која ќе му преостане ќе биде мислата дека некогаш и некаде имал човек со кој го делел товарот. Мислата дека те имав, дури и кога помислував дека сѐ е загубено. Денес знам дека загубено е само она што не направило ништо добро во времето. А од нас останаа толку добри работи. Толку многу трајни вредности, Густав.

Се сеќавам кога почна да ја пишуваш „Титан“. Првата симфонија. Се стави себеси во онаква форма во каква што сакаше да бидеш. Предвидување или лудост? Мислев дека е лудост. Ти знаеше дека е предвидување. Особено со формите. Со нивната тежина. Се случуваше некаква револуција која не можев да ја разберам. Ти ми ја објаснуваше. Ми се чинеше дека сум глува. Дека сум дефинитивно глупава. Потоа мислев дека ти си луд и дека сето тоа може како такво да постои само во твојата глава. Алма Малер првпат ја допираше вселената. Се чувствував како онаа фреска на која Адам, и покрај сите напори, не може да го допре божјиот прст.

Тогаш ми рече:

– Бетовен напишал најмногу симфонии. Девет. Јас ќе напишам повеќе. A јас и ти ќе се сакаме, Алма. Засекогаш.

Ќе се сакаме засекогаш? Знаеш ли денес каде е тоа засекогаш, Густав? Знаеш ли каде е моето засекогаш? Отишло некаде далеку и веке не можам да го видам. Очите ми остареле, не ги гледам нештата како што ги гледав некогаш. Заматени се. Речиси невидливи. Но, можам да ги почувствувам дека се присутни, колку и да се далеку, колку и да се изгубиле. Во моето засекогаш има една старица која очајно чека. Старица која ја заборавило времето, која седи на овој стол, во овој сосема неважен стан, во еден од многуте градови. Една старица која станав јас и која се плаши. Која е ужасно уплашена дека нема кој да ја стегне за рака. Таму е моето засекогаш, Густав. Во стисокот на оваа стара и пегава рака која е празна.

Се плашев од твојата промена. Се плашев од она што ќе станам јас по твоите промени. А тие веке се случуваа секојдневно. Им немаше крај. Всушност, не се сеќавам ни како почнаа. Ти се загледуваше во тишината на езерото и наоѓаше некаква музика. Ми велеше:

– Слушај, Алма. Слушај!

Не знаев што треба да чујам. Тоа беше тишина. Апсолутна тишина, сосема малку скршена со моето забрзано дишење.

Да знаеш само колку плачев, Густав. Избегав од твојата куќарка и плачев. Те гледав како се бањаш во езерото. Тогаш се вратив. Ти ме крена на раце, па сиот мокар, ми рече:

– Не плаши се, Алма. Тоа е само музика!

Потоа се насмевна. Ми се насмевна со сета своја музика. Тоа беше насмевка во која се содржеше основната животна искра на еден човек. На еден мој човек. На оној мој ти кај кого ми остана најдобриот мој дел.

Тогаш сѐ уште знаеше да се смееш, барем со очите. Така ти се насмевнував и јас. Ти се насмевнував со сето мое, само затоа што сите мои нешта стануваа подобри и поголеми покрај тебе, раснеа во ние. Бевме некаква почва на која секое семе даваше раскошен плод. Се храневме самите од себе. Си бевме доволни. Си бевме ли доволни, Густав? Дали кога човек живее доволност, почнуваат да му се случуваат други луге? Не. Знам. Знам дека понекогаш ги вртевме погледите и ги голтавме солзите. Ги голтавме солзите и ги отворавме прегратките, колку нешто да ни ја стопли душата, барем за миг. Некаква друга топлина. А горевме со тоа, не се греевме. Се повредувавме. Ја повредувавме нашата љубов и таа бегаше од нас. Но, никогаш не избега сосема. Се врати назад. Успеавме да се избориме за да не нѐ заборави. Затоа сум тука денес. Затоа е овој перон овде.

Животот никогаш не дава поголем товар од оној кој сме подготвени да го носиме. А носевме: радости, таги, раѓања, умирања, други раѓања, успеси, раснења. Го гледавме небото и го погледнувавме нашиот товар. Тоа далечно и сино, товарите секогаш нови и различни. Тоа сиво, товарите растурени наоколу. Се погледнувавме и знаевме дека имаме сила. Сила, Густав. Тоа ме одржува во живот. Силата која времето ми ја даде и заради која не постои товар кој не можам да го износам до крајот на патот. Овој пат, овој воз и овој перон денес ми ја трошат силата и едновремено ме прават посилна. Кога силата се троши, знаеш колку многу истрајност треба. А треба, Густав. Човек мора да биде истраен, колку да може да остане свој на своето до самиот крај. До крајот на крајот, до последниот здив. И затоа се насмевнувам. Се насмевнувам и се смеам, само затоа што знам дека на овој пат, мојот крај одамна се случил и јас ќе останам по секој крај. Ќе останам во нас, Густав.