Извадок од романот „Јас и Лин, отпосле“ на Ана Стојаноска.

15. ПРВА ЉУБОВ, ШТО Е ТОА?!?

Езерото беше непријатно мирно. Темносино. Одвреме-навреме по некој бран ќе ја уништеше тишината. Веќе две недели седам во ова проклето место на крајот на светот и се обидувам да ја завршам книгата. Пишувам, а како да не пишувам. Ги бришам редовите. Компјутерот се мачи со мојата упорност. Јас мислам на Лин. Се плашам дека ќе ме заборави. Дека веќе ме заборавил и среќно живее со својата жена и двете деца, до крајот на светот и понатаму. Понатаму од крајот на светот. Понатаму од мене. Постојано некои минати настани ми ја парчосуваат главата. Како го видов прв пат. Во живо. На претстава. Или како ме виде. Како се запознавме официјално. Како прв пат ме бакна. Некако срамежливо во образ, како мали деца. Се вртеше сѐ пред моите очи, како на калеидоскоп. Ужас! Најмногу се сеќавав на тоа како се запознавме… Седев во моето омилено кафуле. Беше зима, почеток на февруари. Февруари е месец што го мразам најмногу од сите претставници на годишниот циклус. Во февруари најмногу врне снег, најмногу студи и луѓето се најлоши тогаш. Седев така, сама на мојата сакана маса, во левиот агол од кафулето. Или нагалено, „мојата омилена кафеана“. Свиреше, се сеќавам многу гласно во мојот мозок, „Mali music“. Пиев кафе и пишував. Романот се раѓаше веќе подолго време во мене. Последните денови некако ме тераше само на пишување и ништо друго. Ги заборавив пријателите. На мојот најдобар другар Павел не му се јавував. Тој знаеше дека пишувам. Затоа се јавуваше во два по полноќ, од некаква забава само да провери дали сум жива. Пишувајќи не забележав дека до мене застанал Лин. Изгледаше совршено спокојно кога ја кренав главата да му кажам да се тргне, затоа што ми пречеше на светлото. Беше пет часот попладне, а веќе беше мрак. Кога ја кренав главата, сфатив дека е тој. Само го гледав. Тој прозборе прв.

– Слободно е?

– Не е, ама ако си решил да седнеш, не можам да сторам ништо околу тоа.

– Те барам од онаа вечер по претставата. Сакав да ти кажам дека не сме толку лоши колку што нѐ оцрни.

– Извини, ама тоа е мое мислење. Фала што ми го кажа тоа, а сега, те молам, остави ме на мира.

– Јас сум Лин.

– Знам.

– Знам дека знаеш, ама сакам да се запознаеме. Подобро.

– Што е подобро: да се запознаеме или ќе биде подобро откако ќе се запознаеме.

– Секогаш си вака сложена?

– А-ха.

– Жал ми е, ама тогаш во театарот не ти го запомнив името.

– „Сара“ синдром.

– Што?

– Sarah Bernhardt, најголемата актерка во еден период од светската театарска историја, заборавала како се викаат луѓето со кои ја запознавале. Затоа сите ги викала „душо“.

– А, ти?

– Јас, што…

– Извини, ама мислам дека не заслужувам ваков третман.

– Затоа што си ѕвезда или затоа што јас не сум културна со тебе. Ама да знаеш Лин пишувам книга. Морам да ја завршам до крајот на август, а некако сега ми тргна. И ти дојде во клучен момент. Сега внатре во мене вријам, ама затоа што сум добро воспитана ти правам муабет.

– Ако сакаше да пишуваш на мира требаше да си седиш дома.

– Заминав од дома за да бидам на тивко. Во пет саат никој не оди во кафулиња. Сите одмораат по ручекот. Пишував цела ноќ, станав пред еден саат, и сега повторно почнувам.

– Добро. Ќе ми кажеш како се викаш, или не?

– Нема потреба да драматизирам. Ќе ти кажам, ама прво седни. Ме заболе вратов од гледање нагоре. Колку си висок?

– Скоро две метра.

– Саша. Не Александра, не Сандра, не Сашка и останати глупости. Само Саша.

– Здраво Саша – ми пружи рака – јас сум само Лин.

– Зошто си Лин?

– Мајка ми сакала да го имам најнеобичното име. Мислеле дека мајка ми носи женско. Татко ми сакал бебето да се вика Ангела, по баба ми Ангелина. Ама, сум ги изненадил, наместо очекуваното женско добиле машко. Ангелин. Компромисот го решиле триесетина дена по моето раѓање. Лин. Ни по едниот, ни по другиот.

– Лин како лесно и нежно.

– Што?

– Ми текна сега. Кратенка. Анаграм. Лесно и нежно прават Лин.

– Чуден памет.

– Не е.

– Добро Саша. Саша се вика и мојот најдобар другар, ама е машко. Сега знам двајца Саши. Вака е подобро кога ќе те запознае човек. Инаку си страшна.

Се сеќавам на секое мало деталче од нашиот разговор. Го оставив пишувањето и седевме до полноќ заедно. Во меѓувреме се преполни кафеаната, дојдоа некои луѓе што се поздравуваа со мене, потоа некои други што го малтретираа Лин со досадни муабети. Неколкупати го бараа по телефон. Се сеќавам на сѐ. А треба да пишувам. Зошто сега не влезе? Не тропне на вратата од оваа куќа и не ми рече дека е тука, дека нема потреба да се грижам. Ама јас се грижам. Знам и зошто заминав. Да не го гледам. Да не боли. Да не боли оти го љубам. Знам дека и тој ме сака, ама не знае вака. Од длабочините на утробата. Знам и зошто не треба да го сакам. Имам три големи причини за тоа, ама…

23. СОНУВАН СОН ПОВЕЌЕПАТИ…

Голема грешна планина. Талкаш низ неа. Од исток кон запад. По однапред дефиниран распоред. Страв, како од грмење во осаменост. Ти треперат невроните. Се исправаат влакненцата на телото.

*

Ми даваш капини. Раката ти потреперува. Ти се навлажнува. Страста од капините црвено се прелева на твоите дланки. Ми даваш капини. Досега никој ништо така не ми давал и не ме згрижувал. Потоа ме држиш за рака. Прстите ми нудат сигурност. Ја прифаќам. Се движам синхронизирано со тебе. Во еден чекор сме. Ми доаѓа да те прегрнам. Се сепнувам. Не треба да го сторам тоа. Потоа папсувам. Папсуваш ли и ти? Легнуваш на тревата. Ми нудиш бегство од реалноста. Седнувам. Страв ми е. Оти ако легнам ќе се поразам во твоето полу-голо тело. Деца трчаат наоколу. И некои туѓи лица. Сон ли е? Што ли е? Ме тера на будење.

Потоа. Повраќам пополека. Празна утроба.

Ми даваш капини. Само мене. Од сите страни чудни приказни, смешно-тажни, навистина.

Дали те љубам? – се прашувам. Капините беа зрели и сочни. Ми зборуваш за тебе, за некои нови настани. Ми ветуваш некои идни спомени. Не е ни важно дали ќе се случат. Ти кажувам дека губам доверба. Го знаеме крајот. Седиме во некоја дома-соба, отспротива. Ме гледаш само како што ти тоа го знаеш. Јас молчам со наведена глава. Ако те погледнам ќе видам дека заминуваш. Дека утре е смрт. Дека ќе те нема. Дека ќе ме нема. Не те гледам. Зборуваш збунето. Трепериш. Како во шифри, да не открие некој дека ме имаш. Потоа ме забораваш. Заминуваш. Сон ли е? Што ли е?

*

Јадам капини направени во џем. Мириса на она лето пред години. Не зборувам повеќе. Гледам во далечини. Те сретнувам во некои непознати улици со мртви имиња. Напати во мојот кревет, еднаш на едно дрво, друг пат на брзање. Си ме заборавил. Симулакрум на живот. Протеза наместо љубовница. Улици наместо пријатели. Едно лето ми даваше капини. Ми даде сé. И ѕвезди, и облаци, и сонце, и земјотреси, и поплави, и солзи, и смеа, и пеперутки во стомакот.

Сега те нема. Не, навистина. Ти тука си во мојот живот, ама магловито.

Сон ли е? Што ли е?

*

Слушам David Sylvian – мојот лек за меланхолија. Ми треперат рацете. Плачам. Не гласно, туку длабоко во себе. Од тоа ми се потат очилата. Потоа дишам длабоко. Одвратно боли при потсетување. Овој David Sylvian и оваа ноќ, мирис на мед и прашина. Врева на градот однадвор. Ме тера на повраќање.

Сон ли е?

Што ли е?

Сон е…

Сон…

Со…

С…

54. ПРЕД РАБОТНАТА МАСА НА САША

– Здраво, јас сум фотографијата на работната на Саша. Ова се Саша и Лин. Саша има долга коса и насмевка која ја измил ветрот. Лин е многу повисок од неа, но доволно љубовен за да го препознаете. Позадината, иако малку нејасна е всушност една клупа во паркот. Снимена сум на најнов модел на фотоапарат, со техничко име GPR-856. Ме фотографираше Павел додека едно попладне сите четворица шетаа во паркот. Четвртиот член на веселата дружина беше дечкото на Павел – Антони, кој не сакаше да се слика. Овде како што забележувате Саша и Лин се многу среќни. И двајцата изгледаат како да избегале од некој филм. Како што има обичај да каже Саша – како од филм… Само што јас не знам од кој филм. Затоа што јас, ете, не гледам филмови. Јас сум само обична фотографија. На мене има бои и лица. Насмеани лица. Боите се црвена, сина и жолта. Распоредени според некои математички правила. И според законите на физиката. Ама јас не го знам тоа. Јас сум само…

24. ПРОЛЕТТА ВО ДОМОТ НА ВЕРОНОВИ

Гледам долго во екранот. Не можам да читам. А би било добро кога уште еднаш би си го прочитала романот. Морам да го имам прочитано уште еднаш пред да му го дадам на издавачот. Треба да го прочитам уште еднаш коректорски. Гледам во компјутерот. Си го гледам одразот. Ова не сум јас. Ова се контури на моите солзи. Слушам музика што боли. Една чудна жена што пишти од болка. Како мене. Како јас кога мислам на Лин. А, надвор врне. Како да дошол крајот на светот, а јас седам во мојата арка и го чекам исчезнувањето. Го сакам дождот. Сакам кога се пробива гласот на оваа жена низ капките. Излегувам за момент на балконот. Му дозволувам на дождот да плаче со мене. Небото е црно-модро. Како во мојата утроба. Се враќам назад и седнувам пред компјутерот. Морам по петнаесет минути гледање во празен екран да го читам текстот. Ме пречекуваат буквите од романот. Сега, засега се само хаотична збрка, што кога ќе го насочам своето внимание стануваат букви што прават зборови. Зборовите реченици, а речениците – цел еден живот. Ме совладува уморот. И дождот од надвор. И жената што пее. Ама јас читам. Како да е тоа првата и последна работа на овој свет што треба да ја направам. Жената пее страшно добро. Ме лазат морници. Жената се вика Lhasa и пее за својот одамна чекан љубовник. И упорно ѕвони во оваа песна. Како јас кога го чекам Лин и халуцинирам дека доаѓа. Се насочувам кон текстот, морам да се насочам. И читам…

Пролетта во домот на Веронови се наѕираше од ѕидовите на старата куќа, изабена од времето. Стариот господин Верон, учител во пензија, се потпираше на својот стап додека одеше да ја отвори вратата. Некој ѕвонеше подолго од вообичаено. А сите беа излезени од домот на Веронови. Ја чекаа пролетта во градината позади куќата. Додека се приближуваше кон влезната врата, стариот господин Верон, помисли на својата најмала внука Епителија, која требаше да се врати од интернатот. Но, наместо малата Епителија, на вратата стоеше внимателно костумиран млад човек со цвеќе во раката. Како што забележа господинот Верон или чичко/татко Евгениј, како што го викаа скоро сите во градот, младиот господин личеше на еден од ликовите од романот што го читаше кога беше мал. А романот се викаше „Ана Каренина“. Да, му личеше на Вронски. Кога прв пат ја запознава Ана. Наместо да продолжи да сонува со отворена врата, љубезно му рече на младиот господин: – Повелете!

– Ја барам Ана.

Стариот господин Верон ќе паднеше во несвест. Неговото ослабено срце не сакаше да си игра со метафизиката. Наместо да падне во несвест и дозволи да го мавне мозочен удар тој се насмеа и праша: – Која Ана? Во куќата на Веронови долго време никој не го носел тоа име. Откако почина мојата мајка, нека ѝ е лесна земјата, големата матрона Ана Верон, во оваа куќа никој не се осудува да го казни детето со тоа име.

Младиот човек се насмеа, се накашла, како да му се заплеткале зборовите меѓу забите по ручекот и повтори: Ја барам Ана. Ана.

Стариот Верон не дозволуваше некој да си поигрува со него и затоа му ја затвори вратата. Продолжи кон салонот. Викна кон постарата ќерка Евросима. Но, Ева, како што ја викаа сите, беше надвор и не го слушаше својот изнемоштен татко. Гласот на стариот Верон се мешаше со звукот на ѕвончето. Изнервиран од претходната посета реши дека нема да отвори. Меѓутоа, натрапникот беше невозможен. Одејќи кон влезната врата, викаше колку што го држи гласот: Евросима, Матеј, Екатерина, Евдокија, Алхамбра, Кордан, Марко, Сара, Калпурнија, и пак како по однапред зададено правило ги повтори и Евросима, и Матеј, и Екатерина, и Евдокија, и… тоа беа сите негови синови, ќерки, внуки, послугата. Но, немаше никој, кога ја отвори вратата очигледно заморен од годините и викањето, пред него стоеше млада госпоѓица облечена по последната париска мода од доцниот осумнаесетти век. Во рацете држеше шапка со цветови. Благо се поклони и рече:

– Јас сум Ана. Мислам дека пред малку ме побара еден човек. Да не знаете каде замина? Стариот господин Верон помисли дека склерозата си го сторила своето. Сега оваа млада госпоѓица го гледаше многу реално за да биде измислена. Не сакајќи да се вонземирува се правеше дека не ја гледа и викаше: Евросима, Матеј, Екатерина, Марко, Сара, Евдокија, Евросима, Калпурнија, Марко, Сара…

Ама немаше никој. Младата госпоѓица која рече дека се вика Ана стоеше и понатаму на местото каде што беше на почетокот на приказната. Трепкаше невино со очињата и го чекаше одговорот на своето прашање. Господинот Верон ја затвори вратата и тргна кон градината. Во мигот кога го направи првиот чекор пак заѕвони. Сега не се трудеше да се вознемирува. Ја отвори вратата и пред себе здогледа еден постар човек со зулуфи и мастилник во рацете. Пред да рече нешто, господинот Верон му рече: – Кој сте пак сега вие?

– Се извинувам – човекот пелтечеше. – Ги изгубив своите ликови. Една млада жена што се вика Ана и еден човек со цвеќе. Да не сте ги виделе тука наоколу. Стариот Верон, полека ја затвори вратата, седна на столот до неа и заспа. По два часа неговото многубројно семејство ќе сфати дека Tатко Верон е мртов. По неговиот погреб најмладата Епителија ќе се обиде да ги реконструира настаните што довеле до смртта на нејзиниот омилен дедо. Пристигна во големата куќа на Веронови следниот ден, околу пет часот попладне, и пред да почне да плаче се сврте кон своите роднини и мирно, како камена статуа рече: – Нѐ чека многу работа.