Извадок од романот „Маџун“ на Влада Урошевиќ.

Змијата лежи, како започнат но недовршен знак, врз камената плоча од задниот двор. Мртва е, удрена со нешто, малку подолу од главата. Околу раната, одвај видлива, се собираат муви и оси. Сонцето пече и во воздухот трепери писокот на невидливиот жегалец, скриен врз стеблото на големата кајсија. Некој ја удрил змијата, но никој од домашните не го признава како свое дело – сите само ја погледнуваат оддалеку темната панделка извиткана врз белината на плочата, ги креваат рамениците и си заминуваат по своја работа. Чудно како сите имаат толку многу свои работи да завршат тоа утро. Се чини никој како да не му придава значење на тој мал настан, но прашањето кој го сторил тоа како да останува постојано присутно во воздухот. Во задниот двор, во кој ретко кој наминува, змијата останува да лежи врз белата мермерна плоча за која, судејќи според излижаната шара, би можело да се рече дека некогаш била донесена од некои запустени гробишта.

Ниско над градот, некаде на средина помеѓу врвовите на тополите и пердувестите мешиња на летните облаци, лета авион. Тоа е еден „хајнкел”, модел ХЕ 64, ловец-извидувач, неодамна купен од Германија. Пилотот е Антун Голеш, од Славонија, поручник. Пилотската школа ја завршил во Поатје, во Франција, но сепак насекаде зборува дека германската авијација е најсилна, и дека најголем воен пилот на сите времиња е Манфред фон Рихтхофен, познат по прекарот „Црвениот барон“. „Фон Рихтхофен соборил осумдесет непријателски авиони, пред и него да го соборат“, истакнува, со восхит, поручникот. Тој го гледа градот под себе, опкружен од жолти ридови прошарани со мали пуфки од зеленило. Црвените покриви на куќите се избледени – врз нив лежи летната прав и тие, поради тоа, станале портокалови. Реката е оплитена и среде нејзиниот тек се укажуваат блескаво бели средореци. На улиците има понекој автомобил, смешно мал како некој бумбар-лепешкар, понекоја арабаџиска кола и одвреме-навреме, понекој велосипедист. По мостот во тој миг минуваат две девојки во летни фустани со цветни шари, заштитувајќи си ги лицата со виолетови сонцобрани. Поручникот Голеш прави остро свртување налево и слегува пониско за да ги види. Привлечена од звукот, едната од двете девојки го искосува сонцобранот и на поручникот му се чини како да му мавта. Циганчињата што скокаат од мостот во реката викаат „чичко, пушти летки“ но поручникот Голеш, се разбира, не може да ги чуе.

Поштарот Гаврило го бутка својот велосипед, би- дејќи едната гума е издишана, а некој му ја украл пумпата уште минатиот месец. Жешко е и тој решава да седне на малата клупа која некој ја поставил во штрбавата сенка на една млада муренка, за да се одмори. Го слекува левиот чевел бидејќи внатре се пикнало некакво остро камче што го убива. Го наоѓа камчето, го исфрла, го облекува одново чевелот и чувствува пријатно олеснување. Подзамижувајќи поради силното сонце, разгледува наоколу.

Отспротива, кај влезот од кафеаната „Мал одмор“, стои зелено обоена кола со два коња која разнесува мраз по хотелите и рестораните. Разнесувачот на мраз влегува во кафеаната, влечејќи ја зад себе лизгавата ледена талпа закачена со железна кукалка, како да влече голема мртва риба. Коњите јадат зоб од зобниците и громогласно пуштаат гасови. „На здравје“, вика кафеџијата со бел скутник, излезен на вратата од кафеаната. Едниот од коњите се расчекорува – мочката паѓа во блескава шурка и создава пенеста баричка во една вдлабнатинка од калдрмата. Децата викаат: „Коњско пиво! Коњско пиво“ Кафеџијата бара околу себе нешто што би можел да го употреби како прирачно средство за воспитување на неранимајковците, но не наоѓа ништо погодно. „М’рш, бре, апашишта низаедни, да ве нема оттука“ Неколкуте од децата, оние поголемите, му покажуваат свиткан лакот, а потоа сите – небаре исплашени од сопствената смелост – се распрснуваат како јато врапци. „Убаво ве научила мајка ви!“ вика по нив кафеџијата, со нешто таговно во гласот – како да жали што не ги запознал нивните мајки навреме. Однатре се појавува разнесувачот на мраз со престилка од зелена мушама, навлажнета од кревањето на ледената талпа врз ламаринениот шанк, покажува со рака дека сѐ е во ред, се искачува на кочијашкото седиште. „Ај со здравје”, вика тој, без да се сврти и колата тргнува. Во тој миг Гаврило слуша некаков звук – како некоја голема оса да се фатила во пајажина и прави очајнички напори да се ослободи од стапицата. Кафеџијата ја става десната рака на челото за да ги заштити очите од сонцето и гледа некаде нагоре.

Високо во небото лета авион блескајќи со мазните делови од крилата. Гаврило се присетува дека читал во весниците како во Америка почнале да пренесуваат поштенски пратки со авион: „Авионскиот поштенски сообраќај сѐ поинтензивно се развива во Соединетите Американски Држави“, пишуваше во весникот; Гаврило ја запаметил таа реченица и во пригодни прилики ја повторува важно пред пријателите.