Извадок од романот „Последните денови на Ханс“ на Михајло Свидерски.

По вториот мозочен удар, не се сеќавам како завршив во дом за старци, иако се обидувам барем малку да прошетам со мислите до тој ден, да си претставам некоја слика, магливо се сеќавам дека одев до тоалетот и повторно паднав, мозочен удар по вторпат, или можеби тоа е само претпоставка, како завршив на ова гадно место, напати ми доаѓа слика, како Вебер, тој неранимајко што не живее во сегашноста, ме турка со количката по една стрмнина до вратата на домот. И само да знаете дека нема ништо поужасно од смрт во дом за старци. Јас цел живот стравував од помислата дека ќе завршам на ова ужасно место, фрлен во еден избледен, сив и испукан ќош од тесна соба, која, иако е наменета за тројца, со одлука на управата, заради огромната побарувачка за престој во домот, довлечкале пет кревети и сега сите се наредени еден до еден и меѓу нив не може да се помине, но и онака не е потребно, никој од нас не може да станува, а кога сè ќе биде готово, потребно е само болничарот да го повлече креветот нанадвор и мртовецот да го замени со новото име што со месеци чека на листата, моментите кога носат нов цимер во собата е многу трогателен, тогаш неговите блиски плачат, ги тријат очите, а тие стануваат како црвени јаболка, потечени, вжештени, полни со болка и разделби. Последните прегратки носат мачнина и неспокој, потоа неколку проштални зборови, утре пак ќе дојдеме, ќе се видиме, секако, да, ајде, секако, те сакаме. И знаете што, според мојата статистика што ја водам за цимерите во собата, само половина од тие што ветуваа дека ќе дојдат дошле повторно, и тоа најчесто првите денови кога ги гризе некоја совест, некој бран на неспокој, жал или болка од разделбата, и по три-четири недели тие испаруваат во своите проблеми, грижи, секојдневија, ние создаваме свој свет во собата во која има пет кревети со пет неподвижни старци и еден телевизор. Тоа е нашиот мал свет во кој постојано се менуваме, заминуваме, доаѓаме, еднаш месечно, а некогаш и на четириесетина денови, нè ставаат во инвалидски колички и нè носат во тоалет под туш, обично без шампони, сапуни и крпи, тоа е грубо туширање, тие го викаат од големото. А од малото, ако дојде некој твој, брат, сопруг, сестра, син, ќерка или кој било друг што го чувствувате за свој и токму тој да ве крене на раце и да ве однесе во тој влажен тоалет, полн со мувла по ѕидовите во кој се шири смрдеата на застоена моч, фекалии и непроветрено, да го пушти тушот што никогаш нема топла вода, ’рѓосаниот бојлер испушта жолтеникава течност, потоа на раце, ако во меѓувреме не се лизнете на плочките, да ве донесе во соба и да ве легне на кревет. Персоналот преферира да лежиме, не да се потпираме на перниците, да не се исправаме, да не се вртиме настрана, персоналот преферира, исклучиво да лежиме на грб. Персоналот исто така преферира да не викаме, да не лелекаме, да не бараме вода, храна, веце, еднаш, замислете, еден од моите во собата побара да му ја исчешлаат косата и знаете ли што му направија, секако дека му ја исчешлаа, откако им даде четвртина од својата пензија. Персоналот преферира некој надоместок, наместо лицемерни заблагодарувања, кимнувања со глава, тресење на дланките, снисходливост. Воздухот е задушлив и мириса на испарена моч од силни антибиотици, се шири во воздухот како ѓавол гласот на сестрата која ја носи терапијата и секогаш е незадоволна од условите за работа, платата, деновите од одморот, слободните денови, боледувањата, колегите, ароганцијата на шефот, надменоста на простата директорка, која за неа не е ништо освен обична ороспија која заради некои околности се довлечкала или ја свлечкале на местото директор на домот за стари лица, тука се и посетителите на моите пријатели со кои заедно ја чекаме смртта, нивните смрдени здивови на кромид, скара, кафе, цигари и сè што им стои скапано во непцата со денови, а кај некои по џебовите меѓу забите и со месеци, звуците на чекорите од ходникот пред собата, телевизорот од кој брчат вести за сосема неважни локални теми, потоа за војни, за најновите тестирања на хидрогенски бомби, но сето тоа е неважно, моите цимери уживаат во нивната длабока деменција, патуваат, се смеат, плачат, потоа летаат, се враќаат, чукаат со чеканчиња, прават палачинки, па повторно летаат и никогаш не се враќаат. По неколку денови летање во празно, се згрчуваат неколку секунди и потоа повторно се олабавуваат, студени како сладолед. Смртта ги лиже и јаде од нив, потоа болничарите со грубо еден, два, три, ќе ги кренат и ќе ги фрлат на носилката, ќе им стават еден искинат чаршаф, оној истиот во кој се мочале со денови пред да умрат, а можеби и се посрале, знаете, пред смртта телото се чисти, исфрла сè, па дури и душата. Ете така, сосема смирено ќе им го стават тој посран чаршаф врз лицето, ќе им ги покријат очите, преку глава и ќе ги удрат во лифтот до подрумот. Толку, тоа е животот, всушност, тоа е крајот, на овој или на оној начин ист. Иако некои умираат покрај букети цвеќиња, четири лекари наредени над нивната глава и десетици апарати што титкаат, мерат, бројат, свират, алармираат, светкаат, се вклучуваат, се исклучуваат, вибрираат и прават сè што е потребно тоа умирање да трае, да трае… Јас им кажав, да бидам јасен и пред вас, моето умирање нека биде како и сите други, само без тие изуми на новото време и, ако е можно, да не ме покривате со чаршафот во кој сум спиел две недели. Лежам, помочан в кревет што смрди со денови, во сонот перницата сум ја турнал на подот и нема кој да ми ја подаде, да ми ја врати под главата, стои на подот, на влажните и нечисти плочки веќе осум часа,потоа ќе налета некоја сестра и ќе ми ја стави под главата, водена, прашлива, гнасна. Лежи, ќе ме навали назад и ќе ми ја даде терапијата, потоа спијам долго, долго… Овде, единствената терапија се апчињата за смирување и колку повеќе спиеме, толку позадоволен е персоналот. Најлошата опција во домот за старци е да немаш кој да дојде и да те посети, тоа е рамно на затвор. Можеби и уште полошо, оти во затвор можеш да јадеш три оброци, а овде јадеме кога ќе ни дадат,таму може да се прошета во дворот, овде не може да се стане од креветот, таму дури може да се излегува на викенди, а овде сите денови се исти, немаме календар, ниту часовник, само еден стар телевизор што половината од присутните, и покрај апаратите за слушање, не можат да го чујат. Во собата доаѓаат и си одат по два-тројца во месецот. Повеќето од нив како што доаѓаат така и си одат, без да кажат збор. Молчат, плачат или го повикуваат Бога да им се одмазди на оние што ги фрлиле овде, на пример на ќерката, на синот, на снаата и сите што нив ги поддржале во нивната одлука дека старите треба да одат во дом, дека секој има свој живот, свои обврски, своја интима, приватност, притоа заборавајќи на својата одговорност кон родителите, сопружниците и ред други смртници фрлени овде на милоста на персоналот кој тоа го работи за пари, сосема незаинтересирано, нервозно, хистерично, жени, мора да викаат, си мислам, мажи гнасни, гласно коментира сестрата. А јас немам деца и тоа е мојата најголема пропаст, некоја празнина што не знам како да ја наречам, а толку интензивно ја чувствувам, некаде во градите, помеѓу левата и десната комора на срцето, немам ниту сили да барам одмазда за Вебер кога и не сум сигурен дека тој ме довлечка до овде, иако, ќе повторам, напати ми доаѓа сликата како во количка ме качува на угорнина и доаѓаме до една врата за која по некоја случајност верувам дека е вратата од домот за старци. Ако некогаш излезам од ова дувло, сигурен сум дека ќе можам да ја препознам и вратата и угорнината по која ме качуваше. Ако тоа се потврди точно, ќе морам тој старец што не си го знае точното име да го испратам по ѓаволите или ѓаволите да ги довлечкам до него за да го раскинат неговото збрчкано тело.

Ете го доаѓа, Герхард Вебер, зборува со лекарот, го гледам низ процепот на полуотворената врата и светлината од прозорецот паѓа точно на неговите мустаќи. Колку одвратно се смее, лекарот кима со главата, одобрува нешто, потоа негира, апсолутно не, вели и гледа во мустаќите на Вебер, тој се смее, подоцна доаѓа сестрата, онаа што ги мрази мажите, а уште повеќе жените, доаѓаат и двајца намуртени носачи, ме качуваат на носилката и ме водат надвор. Колку време сум овде, ги прашувам, три месеци, ми вели едниот и ме става во комбето, да, тоа е таа врата, сега сум сигурен дека магливите спомени се точни, слегувавме надолу, тоа беше таа угорнина по која ме качуваше со количката, сега и вратата е иста, чувај се од овој Вебер, си повторувам во себе, а каде е Ева, каде ме носат, чувај се од Вебер.